الیاف طبیعی چیست و چه ویژگیهایی دارد؟
الیاف طبیعی چیست و چه ویژگیهایی دارد؟
بیشتر پوشاک سنتی عرضه شده در شعبات بانو ایرانی از پارچه ساخته شده از الیاف طبیعی دوخته شده است. شاید برایتان این سوال پیش آمده که این الیاف از چه موادی تشکیل یافته و فرق آن با الیاف مصنوعی چیست. در این مقاله می‌خواهیم به صورت واضح به این سوال شما پاسخ بگوییم.
الیاف چیست؟
جمع کلمه لیف است. به طور کلی الیاف از رشته‌های نازک با طول مناسب است که دارای قابلیت انحنا و استحکام کافی برای ریسندگی بوده و به عنوان مواد اولیه برای تهیه انواع پارچه و نخ مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع الیاف
به‌طور کلی، با توجه به روش ساخت، الیاف به دو دسته طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شود و با توجه به نوع کاربرد درصنایع مختلف با نام خاصی شناخته می‌شود.
الیاف مصنوعی
الیاف مصنوعی به گروهی از الیاف نساجی گفته می‌شود که توسط روش‌های خاص تولیدی و بصورت مصنوعی تولید می‌شوند. این الیاف به طور معمول در طبیعت وجود ندارند ولی ممکن است ریشه طبیعی داشته باشند.
الیاف طبیعی
این الیاف از طبیعت و بدون نیاز به تغییر در ماهیت یا شکل آن به دست آمده و به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:
- الیاف گیاهی شامل پنبه، کنف، کتان، جوت و غیره.
- الیاف حیوانی شامل پوشش حیوانی و ساخت حیوانی؛
پوشش حیوانی مانند مو (شتر، بز، اسب، گاو، گاومیش و آهو)، پشم (گوسفند) و الیاف لوکس شامل کرک یا کشمیر (بز یا شتر)، الیاف موهر (بز آنقوره یا بز مرغز)، الیاف خرگوش
و ساخت حیوانی مانند ابریشم. - الیاف معدنی مانند فایبر گلاس، کامپوزیت و شیشه.
- الیاف آزبستی شامل پنبه نسوز.
انواع الیاف گیاهی:
1-الیاف پنبه:
پنبه مهم ترین الیاف طبیعی مورد استفاده در صنایع نساجی و تولید پارچه لباس است و در رنگ های سفید، زرد، قهوه ای و خاکستری در صنعت استفاده می شود. خاصیت پنبه این است که قدرت جذب بالایی دارد، نرم است و در استفاده در لباس، خنک و سبک است.
2- الیاف کنف
این الیاف طبیعی،از ساقه‌ی گیاه کنف استخراج می‌شود. کنف گیاهی است یکساله، دولپه‌ای و گلدار، با ریشه‌هایی متراکم، عمیق و سفیدرنگ. الیاف کنف یکی از مقرون به صرفه‌ترین الیاف طبیعی است و بعد از پنبه در میزان تولید و تنوع رتبه دوم را دارد. الیاف کنف در لیف درخت (درخت) و هسته (چوب) پیدا می‌شود. این الیاف استحکام بالا کششی، توسعه‌پذیری کم، و نفس‌کشندگیِ بهتر از پارچه دارد؛ بنابراین، الیاف کنف برای بسته بندی کالای فله کشاورزی بسیار مناسب است.
3- الیاف کتان
این الیاف طبیعی، از ساقه گیاهی به نام فلاکس استخراج می شود.کشت این گیاه به طور سالانه انجام و حداکثر رشد طولی آن در حدود ۱۲۰ سانتی متر و قطر ساقه ان ۸/۱ تا ۱۶/۱ اینچ است. در رنگ های سفید و زرد یافت و دارای مقاومت بیشتر نسبت به الیاف پنبه، جذب رطوبت بالا و خشک شدن سریع و خاصیت چروک پذیری زیاد است.
3- الیاف جوت
جوت (Jute) یا کنف هندی یکی از ارزانترین الیاف طبیعی است که تا حدودی از طریق پارچه و چوب به وجود می آید.
جوت نام مشترکی است که به الیاف استخراج شده از ساقه گیاهان متعلق به دسته Corchorus از خانواده Tiliaceae داده شده است.
گونی چتایی و کرباس (Hessians) بخش عمده ای از محصولات تولیدی را تشکیل می دهند.
چتایی معمولاً به عنوان مواد بسته بندی برای کالاهای مختلف کشاورزی از جمله برنج، گندم، سبزیجات، ذرت، دانه های قهوه و غیره استفاده می شود . کرباس ریز به عنوان پشت فرش مورد استفاده قرار می گیرد و اغلب در درون کیسه های بزرگ برای بسته بندی الیاف دیگر مثل پنبه و پشم جای دارد.
انواع الیاف حیوانی:
1- پوشش حیوانی؛
1-1 – مو
الیاف مویی به دست آمده از انواع مختلف حیوانات جهت تولید پارچه از کرک گاو عنبر (مورد استفاده اسکیموها)، پشم آلپاکا، موهر، کشمیری و موی شتر تشکیل می شود. موهای حیوانات مطابق با اقلیم و شرایط آب و هوایی که در آن زندگی می کنند، دچار تغییر می شوند. این الیاف را می توان به تنهایی و یا به صورت مخلوط با پشم استفاده کرد. الیاف مویی و پشمی پیوسته نیستند، پس اگر قرار باشد به صورت بافتنی یا کشباف به پارچه های منسوج تبدیل شوند باید به صورت نخ ریسیده گردند و یا اینکه به صورت نمدی در آیند.
2-1 پشم؛
پشم(WOOL)یکی از قدیمیترین و مهمترین الیاف طبیعی است که منشا حیوانی دارد، این الیاف شامل رشته هایی باریک و نرم است که بر روی پوست حیواناتی مانند گوسفند و شتر می روید. ماده اصلی تشکیل دهنده الیاف پشم پروتئین است. الیاف پشم در تهيه پوشاك بكار مي رود ولي دامنه مصرف آن بـه كفپـوش هـا و ساير محصولات و منسوجات نيـز كـشيده مـي شـود . كـاربرد اصـلي پـشم در دو رده اصـلي پارچه‌بافي و قالي بافي است. اصولا اخـتلاف بـين پـشم مناسـب قـالي و پـشم مطلـوب در پارچه‌بافي مربوط به قطر الياف اسـت.
3-1 الیاف لوکس؛
در تهیه این الیاف طبیعی ازحیوانات بسیار خاصی استفاده می‌شود. این حیوانات به عنوان منبعی از الیاف مویی مرغوب در تولید منسوجات شناخته می شوند.
شتر، لاما (شتر بی کوهان آمریکای جنوبی)، شتر آلپاکا، گواناکو (نوعی از شتر لاما)، ویکونا (شتر بی کوهان پشم بلند آمریکای جنوبی)، خرگوش، گوزن شمالی، بز آنگورا و بز کشمیر (کشمیری).
الیاف خز حیواناتی مانند سمور یا سگ آبی گاهی اوقات با موهای دیگر مخلوط می شوند و از آنها برای تولید نخ های لوکس استفاده می گردد. اما اغلب به صورت پوست خز کاربرد دارند.
موهای سر اسب و گاو بیشتر به صورت نمدی مورد استفاده قرار می گیرند، اما گاهی اوقات به صورت نخ نیز ریسیده می شوند، به خصوص برای اثاثیه و سایر لوازم کاربردی که دوام آنها بسیار اهمیت دارد. حتی موهای انسان نیز به صورت نخ ریسیده شده است و در تولید منسوجات مورد استفاده قرار گرفته است.
یکی از معروفترین الیاف لوکس کشمیر است که آن را در فصل بهار، زمانی که بزها در حال از دست دادن پوشش زمستانی خود هستند، به‌دست می‌آورند.
2- ساخت حیوانی؛
ابریشم نوعی الیاف طبیعی پروتئینی ساخته شده از کرم ابریشم است و تنها الیاف طبیعی است که الیاف رشته ای (فیلامنتی) دارد. الیاف ابریشم که توسط گونه های مختلفی از بندپایان بافته می شوند.
نخ پیچی ابریشم، فرآیندی است که طی آن تعدادی از پیله ها با هم ترکیب می شوند تا یک تک رشته را تولید کنند. این کار با باز کردن فیلامنت های جمع شده از طریق گروهی از پیله های پخته شده بر روی تاری در حمام آب گرم حاصل می شود و رشته حاصل بر روی یک قرقره سریع – متحرک پیچیده می گردد. ویژگی های الیاف ابریشمین آن است که به راحتی تجزیه می‌شود، وزن سبکی دارد اما گرم است، قابلیت تنفس دارد، دوام بالایی دارد و به طور طبیعی قابلیت دفع قارچ دارد.
ویژگیهای الیاف طبیعی :
1- قدرت جذب بالا:
قدرت جذب الیاف طبیعی گیاهی و جانوری بسیار بالاست. این ویژگی باعث می‌شود که چنین الیافی به گزینه‌هایی درجه یک برای تولید پارچه‌های ملحفه و حوله تبدیل شوند. جذب بالا برای پارچه‌های حوله و ملحفه بسیار مهم است چون از آنها استفاده مداوم می‌شود و شست‌وشوی‌شان هم زیاد صورت می‌گیرد.
2 – همراه با طبیعت:
الیاف طبیعی برای طبیعت ضرر چندانی ندارند و در مسیر تولیدشان هم نسبت به الیاف مصنوعی از مواد شیمیایی کمتری استفاده می‌شود.
3- پایداری و مقاومت:
الیاف گیاهی به‌خاطر وجود سلولز در بافتشان دوام زیادی دارند. این پایداری برای الیاف جانوری مانند ابریشم و پشم هم وجود دارد.
4- بی ضرر برای پوست:
زمانی که بحث پوشش و آرایش به میان می‌آید، می‌دانیم که حدود ۶۰درصد از الیاف لباس‌ها و مواد آرایشی به بدنمان جذب می‌شوند. ورود مواد مختلف به جریان خون موضوع حساسی است. با توجه به اینکه این الیاف طبیعی اند بنابراین ضرر کمتری دارند.
5- تجدید پذیری :
نکته مثبت دیگری که درباره الیاف طبیعی وجود دارد، زیست‌تخریب‌پذیری آنهاست. این الیاف بعد از اینکه به زباله تبدیل می‌شوند به طبیعت برمی‌گردند و مانند الیاف مصنوعی نیستند که از نفت و فراورده‌هایش تولید می‌شوند و در طبیعت تخریب نمی‌شوند.
6- دوام بیشتر :
از همه این‌ها که بگذریم، استفاده از لباسهای دوخته و تهیه‌شده با الیاف طبیعی باعث می‌شود که عمر لباس‌هایتان بیشتر شود و کمتر نیاز به صرف هزینه برای خرید لباس داشته باشید.
7- قابل استفاده در گرما و سرما
الیاف طبیعی مانند دیگر عناصر طبیعت دارای حیات هستند و در شرایط مختلف از خود رفتارهای متفاوتی نشان می دهند. این الیاف هنگام سرما منقبض می گردند. بدینوسیله مانع عبور جریان هوا از میان مولکولهای خود شده با این عمل ایجاد گرما می نمایند. همین الیاف به هنگام گرما منبسط می شوند. این رفتار باعث عبور جریان هوا از میان مولکولهای الیاف شده موجب خاصیت خنکی در الیاف طبیعی می گردد.
8- وزن سبک
البسه تهیه شده از مواد طبیعی مانند پشم و پنبه از حیث وزن بسیار سبک می باشند.
9- قابلیت تنفس
پارچه های ساخته شده الیاف طبیعی از میزان جذب قابل توجهی برخوردار هستند. این عامل باعث می‌شود تا تهویه هوا داخل پارچه انجام و در صورت ایجاد رطوبت سریع‌تر خشک شود. این ویژگی در روزهای گرم سال احساس بهتری به همراه دارد.
10- ساختار ضد حساسیت
از نکات قابل توجه درباره پارچه‌های الیاف طبیعی قابلیت ضد حساسیت آنها است. این نوع پارچه ضد باکتری است و در برابر قارچ‌ها و باکتری‌ها مقاومت بالایی دارد.
پیشنهاد می‌کنیم جهت استفاده بیشتر، مطالب زیر را نیز مطالعه فرمایید.
6 تفاوت اصلی بین لباس های مردانه و زنانه
لباس رنگ گرفته را چطور پاک کنیم؟
آنچه باید درباره پارچه لینن(لنین) بدانید.
6 اصل مهم در ست کردن مانتو با شال و روسری
ایده‌های شیک برای ست کردن شومیز و دامن
